VESPA: UNA GRANDE HISTORIA
1946:
Μια σημαντική χρονιά για την ανθρωπότητα που, με νωπές ακόμα τις
πληγές του πολέμου, αναζητά νέους δρόμους για να συνεχίσει την πορεία της.
H Ιταλία ανακηρύσσει τη Σιλβάνα Παμπανίνι ως πρώτη μεταπολεμική «Μις
Ιταλία», ο άρτος έχει εξασφαλιστεί, ώρα για θεάματα.
O Τοσκανίνι εγκαινιάζει τη «νέα περίοδο» της Σκάλας του Μιλάνου που είχε
καταστραφεί από βομβαρδισμούς. H Μαρτίνι-Ρόσι λανσάρει το βερμούτ, ιδρύεται
το Προϊστορικό Μουσείο της Φλωρεντίας αλλά και η Αλιτάλια, ενώ η
Γιουβέντους κατακτά το Πρωτάθλημα Ιταλίας και ιδρύεται η ομάδα της
Σαμντόρια.
Στο Παρίσι, ο Λουΐ Ρεάρντ λανσάρει το μαγιό μπικίνι, στην Πενσιλβάνια της
Αμερικής πρωτολειτουργεί ο υπολογιστής ENIAC, ο Χίτσκοκ γυρίζει το φιλμ
«Νοτόριους» και η Μισλέν παρουσιάζει το πρώτο ελαστικό ράντιαλ.
Την ίδια χρονιά που ιδρύεται η Γιούνισεφ, η ΣΙΑ και η Επιτροπή Ατομικής
Ενέργειας των Η.Π.Α., πρωτοχρησιμοποιείται ο όρος «Σιδηρούν Παραπέτασμα».
Γεννιούνται ο Μπιλ Κλίντον, ο Κάρολος 16ος Γουσταύος της Σουηδίας, ο Χοσέ
Καρέρας, ο Ντέμης Ρούσσος, ο Όλιβερ Στόουν, ο Ντέιβιντ Λιντς, ο Σιλβέστερ
Σταλόνε, η Κάντις Μπέργκεν, η Ντάιαν Κίτον, η Στεφανία Σαντρέλι, η Σούζαν
Σάραντον. Πεθαίνει ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς ενώ ο Χουάν Περόν
εκλέγεται πρόεδρος της Αργεντινής.
1946, Ρώμη: το ιδανικό μέρος -συμπύκνωμα Τέχνης αλλά και...
μποτιλιαρίσματος στην κυκλοφορία!- για να παρουσιαστεί το σχήμα που
εξιτάρισε τους αρχιτέκτονες της εποχής αλλά και ξαμόλυσε κατά χιλιάδες τους
ανθρώπους στο δρόμο για τη δουλειά ή τη διασκέδαση. Στο γήπεδο γκολφ, ο
Ενρίκο Πιάτζιο παρουσιάζει το πρωτοποριακό δημιούργημα του σχεδιαστή
ελικοπτέρων Κοραντίνο ντ' Ασκάνιο: τη Σφήκα. H Vespa, όπως την ξέρουμε με
την ιταλική της ονομασία. Ένα Όχημα/Σχήμα προορισμένο να γράψει χιλιόμετρα
στο δρόμο/ιστορία στην Τέχνη (υπογραμμίστε ό,τι σας ταιριάζει καλύτερα) και
να αποτελέσει το σύμβολο της Χαράς της Ζωής στα ανέμελα χρόνια της Ντόλτσε
Βίτα. Και όλα, άρχισαν το 1946...
MIA ΜΟΔΑ
O πόλεμος είναι ένα κακό πράγμα. Συμφωνούν ακόμα κι εκείνοι που προσθέτουν
τη λέξη «αναγκαίο» πριν από το «κακό». Έτσι κι αλλιώς πάντως, δημιουργεί
μεγάλες ανάγκες στον άνθρωπο, τον εκπαιδεύει σε ακραίες μορφές επιβίωσης,
τον ωθεί να δημιουργήσει εκ του μηδενός. Πολλές από τις ανάγκες που
προέβαλε ο πόλεμος βρήκαν διέξοδο σε διαφοροποιημένους δρόμους στον καιρό
της ειρήνης και μια απ' αυτές, η ανάγκη για ευέλικτα, γερά και οικονομικά
οχήματα, ώθησε στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής μοτοσικλετών. Προσφορότερο
έδαφος στον τομέα βρήκαν οι χώρες που έχασαν τον πόλεμο, το ξέρουμε και το
ξέρετε, καλά.
Ενρίκο Πιάτζιο και Κοραντίνο Ντ' Ασκάνιο. Είναι βέβαιο ότι τότε, αμέσως
μετά τον Β‹ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα έτρωγαν περισσότερη πίτσα απ' όση
συνήθιζαν να τρώνε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Είναι επίσης βέβαιο πως
εργαζόντουσαν περισσότερο, αν και τότε κανείς -εκτός από το θυρωρό της
πολυκατοικίας τους- δεν είχε κάτι ιδιαίτερο να πει γι' αυτούς. Σήμερα τους
γνωρίζει όλος ο κόσμος και αιτία αποτελεί η εφεύρεσή τους, η Βέσπα, το
σκούτερ με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία των οχημάτων με τους δύο
μικρούς τροχούς. Τότε όμως δεν ήταν τίποτε άλλο από δύο «βαρεμένους», έναν
εφευρέτη ελαφρών αεροσκαφών και ελικοπτέρων (Ντ' Ασκάνιο) και το
χρηματοδότη του, έναν «ποδηλατά», κατά βάση, με περίεργες αναζητήσεις -
βλέπε τα πειραματικά προϊόντα «Πιάτζιο». H Βέσπα όμως έγινε μόδα, κατέκλυσε
τον κόσμο και ο τελευταίος, ιδιαίτερα όταν προσπαθεί να ξορκίσει τη φρίκη
του πολέμου, δεν είναι καθόλου «φευγάτος»...
Όταν έχεις τα μάτια ανοικτά
Έχασε στον πόλεμο, κέρδισε στην ειρήνη η γείτων χώρα. Ας δούμε πώς βοήθησε
η Πιάτζιο σ' αυτό. Αντικειμενικά, η ανάγκη για ελαφρά και φτηνά οχήματα
μεταφοράς ήταν εκ των ουκ άνευ στο τέλος της δεκαετίας του '40. Τεράστιες
μάζες εργατικού δυναμικού έπρεπε να εδρεύουν στα βιομηχανικά κέντρα, τα
οδικά δίκτυα ήταν ακόμη σε άθλια κατάσταση, τα μαζικά μέσα μεταφοράς έπρεπε
να κατασκευαστούν από τη «βαριά» βιομηχανία, δηλαδή την πλέον βομβαρδισμένη.
H κίνηση, λοιπόν, της Πιάτζιο ήταν σαφώς «εντός αναγκών» κι ας μην φαινόταν
προηγμένη (βλέπε πολύπλοκη) από τεχνικής σκοπιάς: Ένας κινητήρας με
ελάχιστα δομικά μέρη, εύκολος στο να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί, ένας
σκελετός που μπορούσε να φτιαχτεί από απλή χυτοπρέσα και χώροι για δύο
άτομα. Να η Βέσπα. Αυτή ήταν η εφεύρεση; Κατηγορηματικά όχι! Τέτοια σχέδια
υπήρχαν σε άπειρες δόσεις από τη διάρκεια του πολέμου ακόμη κι όταν η
ανάγκη, για γρήγορη και ανεξάρτηση κίνηση των... αλεξιπτωτιστών και των
κομμάντος κάθε μορφής, είχε παρουσιάσει διάφορα υβρίδια με δύο τροχούς και
απλό, μονοκύλινδρο, δίχρονο κινητήρα. Το ντύσιμο του συνόλου με «ποδιά»,
ώστε να μην λερώνεται ο αναβάτης από τα βρωμόνερα των υπονόμων στην
κατεστραμμένη ρυμοτομία της πόλης, επίσης γνωστό. H Βέσπα δεν ήταν το πρώτο
σκούτερ που κατασκευάστηκε και ήταν πολύ νωρίς ακόμη για να αποδειχθεί αν
ήταν το καλύτερο. Τι ήταν αυτό, λοιπόν, που την ώθησε στην κορυφή των πωλήσεων;
Δύο ήταν οι «κατά βάσιν» λόγοι: το όνομα και η χώρα παραγωγής. Με αυτή τη
σειρά ή αντίστροφα αν προτιμάτε. Εξηγούμαστε...
α) Το όνομα: Δεκάδες εργοστάσια μοτοσικλετών υπήρχαν στην Ευρώπη με καλές
δουλειές, αφού η ανάγκη για δίκυκλα με κινητήρα δεν ήταν ιταλική εφεύρεση.
Πολλές μοτοσικλέτες είχαν θαυμάσια ονόματα, πολλά εργοστάσια είχαν ιστορία
και κύρος, πολλά προϊόντα τους ήταν -όντως- θαυμάσιες κατασκευές, με άψογες
επιδόσεις. Καμία όμως δεν είχε τόσο εύηχο όνομα, «φευγάτο» και εύστοχο
ταυτόχρονα, όνομα που φωτογράφιζε τον ήχο, αλλά και τον τρόπο που κινείται
ένα παρεμφερές όχημα όταν ελίσσεται στα στενά των πόλεων: «σφήκα». Όλοι
όσοι περίμεναν υπομονετικά (και... όχι) στριμωγμένοι στις στάσεις των
λεωφορείων, τραμ και τρένων για να στιβαχτούν και να πάνε στη δουλειά και
μετά στο σπίτι τους, άκουγαν το... ζουζούνισμα του δίχρονου κινητήρα και
έλεγαν: «μια Βέσπα», ανεξάρτητα τελικά με το αν η οπτική επαφή αποδείκνυε
ότι επρόκειτο για «Λαμπρέτα» ή... «Μάικο». «Σοκολάτα με ονοματεπώνυμο»,
λοιπόν, πενήντα χρόνια πριν! Ακουγαν και φαντασίωναν. Ιδανικό κοινό, που
ψηνόταν ιδρώνοντας στις στάσεις, στη σκληρή και πολύωρη καθημερινή εργασία,
στη βόλτα με τα πόδια ή, άντε, με το ποδήλατο τα βράδια. Παρέα όλων αυτών,
που συνωστίζονταν με κατακλυσμιαίους ρυθμούς στα ολοένα διογκούμενα αστικά
κέντρα, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας και μόνον - ποιος είχε το κουράγιο
για κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων (που ρούφαγαν πολύτιμο χρόνο για
ξεκούραση);
β) H χώρα παραγωγής: Μεγάλη η παραγωγική δυνατότητα στη γείτονα χώρα,
πλούτος πρώτων υλών, άψογη κατάρτιση του τεχνικού δυναμικού, εξειδίκευση,
δοκιμασμένη από τον πόλεμο ευελιξία (στην παραγωγή) από όλες τις μεγάλες
μονάδες. Το A; Όχι, κατά την ταπεινή μας γνώμη. Πρόκειται για το B. Βασικό
στοιχείο, που υποστήριξε το συγκεκριμένο προϊόν, αποτέλεσε ο συνδυασμός
ελάχιστου εσωτερικού ανταγωνισμού ως προς το συγκεκριμένο είδος δικύκλου
και η ύπαρξη πολλών και μεγάλων αστικών κέντρων στην ιταλική επικράτεια.
Πράγματι, η βέσπα δεν αντιμετώπισε ανταγωνισμό από παρεμφερές ιταλικό
προϊόν και εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τη μεγάλη εσωτερική αγορά. H
βιομηχανία, που ξεκίνησε την παραγωγή της, ήταν αρκετά μεγάλη (ακόμη και
στο ξεκίνημα), κοντά σε διακομιστικούς κόμβους κάθε είδους, με άψογη και
ταχεία πρόσβαση σε κάθε γωνιά της μεγάλης μεσογειακής χώρας. Μιας χώρας με
λαβωμένη περηφάνεια (πολεμική ήττα) και έντονη εθνικιστική συνείδηση. Μιας
χώρας που αντίθετα με άλλες, εξίσου ανεπτυγμένες παραγωγικά, προσέφερε
καλύτερες καιρικές συνθήκες για μοτοσικλέτα και λιγότερο κατεστραμμένο
(βλέπε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία) οδικό δίκτυο. Για παράδειγμα, το ρημαγμένο
οδικό δίκτυο στις πόλεις της Γερμανίας απαιτούσε μεγάλους τροχούς στα
δίκυκλα, γι' αυτό και ήκμασαν οι «φλορέτες», τα «Ζακς» και τα «Τζούνταπ»
εκεί. Έπαιξε χωρίς αντίπαλο η βέσπα και εδραιώθηκε χάρη στη μεγάλη
εσωτερική αγορά χωρίς, στα πρώτα της βήματα, να έχει ανάγκη τους
περιοριστικούς -ως προς τις εισαγωγές- νόμους που ακολούθησαν αργότερα,
όταν παρέστη ανάγκη. H βάση για ανάπτυξη ήταν δεδομένη, ήταν καιρός για το
επόμενο βήμα, τις εξαγωγές. Το λιμάνι της Τζένοβα και ο σιδηροδρομικός
σταθμός του Μιλάνου ήταν πολύ κοντά στο εργοστάσιο και οι υπεύθυνοι στο
τελευταίο, οξύνοες, πραγματιστές, με τα μάτια τους ανοικτά προς πάσαν
κατεύθυνση...
Ατσάλινη δομή
H κατάληψη της μεγάλης εσωτερικής αγοράς ήταν το πρώτο και απαραίτητο βήμα
για την ανάπτυξη της παραγωγικής δυνατότητας του εργοστασίου. Αυτό βοήθησε
στο να μειωθεί το κόστος παραγωγής και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για
επέκταση των πωλήσεων και διείσδυση της βέσπας στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές
αγορές. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι η Βέσπα δημιούργησε φανατικούς υποστηρικτές
σε όλες τις χώρες της Γηραιάς μας Ηπείρου. Τότε όμως, λίγα μόλις χρόνια
μετά τον πόλεμο, το άγνωστο ιταλικό προϊόν έπρεπε ν' αναζητήσει «πυρήνες
υποστήριξης». Ας δούμε με λίγα λόγια ποιοι ήταν αυτοί και γιατί έστρεψαν με
προσοχή το βλέμμα τους στη... σφήκα που δημιούργησε το εργοστάσιο της B.Ιταλίας.
Όπως θα παρατηρήσετε, ο κατασκευαστής δεν αρκέστηκε στη δημιουργία του δίτροχου,
αλλά φρόντισε σχολαστικά το είδος και το βάθος της προβολής. Βασικός άξονας της
τελευταίας, ήταν το εξαιρετικό design, που επέτρεψε στην οικονομική
κατασκευή να γίνει διακριτικός σύντροφος και πρόταση -ταυτόχρονα- για
ευχάριστες και προσιτές, για την οικονομική στενότητα της εποχής,
ανθρώπινες δραστηριότητες. Μιλάμε χρησιμοποιώντας πολύ τον όρο «οικονομία»,
γι' αυτό ας διευκρινήσουμε λίγο τα πράγματα.
H Βέσπα είχε δεχθεί πολύ περισσότερη -απ' όση έδειχνε- μελέτη στη σχεδίασή
της και, αντίθετα από τη συμπαγή και λιτή στο μάτι συνολική της κατασκευή,
προσέφερε πλήθος διευκολύνσεων στον αναβάτη, τόσες πολλές, που κανένας δεν
μπορούσε να αγνοήσει. Κυριότερες απ' αυτές:
– Σαν σκούτερ απαιτούσε από τον επιβάτη να κάτσει επάνω και όχι να την
καβαλήσει, γεγονός που άνοιξε τον τεράστιο δρόμο της εισόδου του «ασθενούς»
φύλου στο μοτοσικλετισμό. Πρόσθετο προσόν για την προσέλκυση του γυναικείου
πληθυσμού, ο ήπιος χαρακτήρας των επιδόσεων, η ευκολία στη φόρτωση και
μεταφορά μικροδεμάτων (τσάντες, ψώνια ημέρας κ.λπ.), ο αποκλεισμός της
περίπτωσης να λερωθεί η οδηγός από τις βρωμιές του δρόμου ή του κινητήρα.
– H Βέσπα είχε ιδιαίτερη προσοχή στη σχεδίαση, τόση, που ήταν μακράν σε
σύγκριση με τα υπόλοιπα σκούτερ της -τότε- αγοράς και ήταν ιδιαίτερα απλή
στη συντήρηση απαιτώντας ελάχιστη γνώση και προσπάθεια από το μηχανικό.
Αποτέλεσμα το αγκάλιασμά της από την τάξη των συμπαθών επαγγελματιών που,
στο ατσάλινο σασί της, έβλεπαν ένα μακροχρόνιο πελάτη που απαιτούσε
ελάχιστο χρόνο ενασχόλησης με αυτόν, ακόμη και για την πιο βαριά επισκευή.
Εξυπακούεται πως η καλή γνώμη των
μηχανικών για το προϊόν, συνέβαλε τα μέγιστα στην εδραίωση της αξιοπιστίας
σαν δεδομένου συντρόφου της βέσπας στη συνείδηση του κοινού.
–Εξωτερική απλότητα, μεγάλοι σε επιφάνεια χώροι, λιτότητα των γραμμών.
Ιδανική βάση για «customizing», την προσαρμογή δηλαδή της γενικής εικόνας
του προϊόντος στα προσωπικά γούστα του κάθε πελάτη. Πρωτοπορία με άμεση
εφαρμογή σε όλους τους ανθρώπινους χαρακτήρες, που κανένα όχημα σε δύο
τροχούς δεν προσέφερε σε τέτοιο εύρος εκείνη την εποχή. H «πλαστική»
επέμβαση, που είχε την απεριόριστη δυνατότητα να επιφέρει ο ιδιοκτήτης στο
φθηνό ως προς το κόστος αγοράς προϊόν, φωτογράφιζε το ψυχογράφημα του
«βεσπίστα» και του έδινε τη διέξοδο να εκφράσει πολλά είδη προσωπικών
προβληματισμών, με χάρη και ενδιαφέρον ύφος. Σημειώστε πως και το ίδιο το
εργοστάσιο ενθάρρυνε τις εικαστικές προς τη βέσπα επεμβάσεις,
παρουσιάζοντας αρκετές σειρές από ξεχωριστές σε εμφάνιση Βέσπες.
Βγάζουμε το καπέλο μας...
Οι τρεις συνιστώσες που αναφέρθηκαν, δημιούργησαν τον άξονα πάνω στον οποίο
κινήθηκε η διείσδυση του ιταλικού σκούτερ στην διαρκώς αυξανόμενη ευρωπαϊκή
αγορά δικύκλου. Χαμηλό κόστος αγοράς και συντήρησης, λίγα (ελάχιστα ως προς
τον ανταγωνισμό) δομικά στοιχεία που επέτρεψαν την ύπαρξη πλήρους στοκ
ανταλλακτικών σε όλα τα σημεία πώλησης, κατεύθυνση και προς τα δύο φύλα
πελατείας. Ένα «λαϊκό» προϊόν με ευρεία βάση, ικανό να μεταφέρει τον ή τους
επιβάτες οπουδήποτε είχαν ανάγκη σε καθημερινή βάση, άψογο σε ποιότητα των
επιμέρους εξαρτημάτων του, αφού η οποιαδήποτε οπτική και λειτουργική του
ανανέωση, μπορούσε να γίνει με ελάχιστη δαπάνη και, βασικότερο, με την
προσωπική γραμμή του ιδιοκτήτη. Μια βάση σε ατσάλινο πλαίσιο, μια δική σου
καθημερινή συντροφιά, μια αναπόφευκτη επιτυχία.
H Πιάτζιο ξέφυγε από τα ιταλικά δεδομένα, έγινε ο μεγαλύτερος ευρωπαίος
κατασκευαστής και έκανε μέσω της Βέσπας (σ.σ. δεκτή η γενική!) ένα
ανεπανάληπτο -μέσα στους αιώνες που θα επακολουθήσουν- ρεκόρ: Με ένα και
μόνο προϊόν, έφθασε κάποια στιγμή να γίνει ο δεύτερος κατασκευαστής
δικύκλων στον κόσμο!
Απάντηση με παράθεση
Αρχικό μήνυμα απο PMiniS
