Ήταν Ιούλιος του 1956, όταν για πρώτη φορά οργανώθηκε αγώνας ανάβασης αυτοκινήτων, «εις τμήμα μήκους 4,5 χλμ επί της ασφαλτίνης οδού Χαλκίδος-Θηβών». Νικητής του ήταν ο Αντώνης Κουλεντιανός, που συμμετείχε και στις πρώτες αναβάσεις που έγιναν στη χώρα, τo 1931 στην Πάρνηθα. O αγώνας ήταν ενταγμένος στο «Κύπελλο Ταχύτητας», όπως ονομαζόταν τότε το Πρωτάθλημα, που το 1956 διεξαγόταν επίσης για πρώτη φορά. Παρά την ευρωπαϊκή λάμψη της Πάρνηθας, η Ριτσώνα ήταν εκείνη που καθιερώθηκε στο πέρασμα του χρόνου στη συνείδηση όλων ως η «μητέρα» των αναβάσεων στην Ελλάδα. Στις 21 στροφές της, στα τέλη της δεκαετίας του Ά50, αντηχούσαν οι κινητήρες των Jaguar XK 140 και της «γουρούνας» του Πεσμαζόγλου, που πρωταγωνιστούσαν τότε, για να δώσουν αργότερα τη θέση τους στις E-Type της «Εcurie Ερμής» και στη «στρίγκλα» του Τζόνι. Οι αναβάσεις αποχωρίστηκαν οριστικά από τους αγώνες ταχύτητας το 1969, αποκτώντας για πρώτη φορά το δικό τους Πρωτάθλημα.
Ωστόσο, η Ριτσώνα έλειψε από αυτό τα πρώτα χρόνια, όχι όμως για πολύ: τον Απρίλιο του 1972 η ΑΛΑ οργάνωσε εκεί αγώνα και πάλι, δίνοντας εκκίνηση σε 36 οδηγούς, που είχαν πλέον στη διάθεσή τους νέο ασφαλτοτάπητα και μπαριέρες. Τότε, ήταν η σειρά του «Σιρόκο» να λάμψει, που με την Αlpine-Renault κυριαρχούσε σε κάθε είδος αγώνων. Στη Ριτσώνα γράφτηκε και το «κύκνειο» άσμα αυτού του αυτοκινήτου, καθώς το 1977 έκανε εκεί την τελευταία του νίκη. Μέχρι τότε βέβαια είχε ξεκινήσει και στον ελληνικό χώρο η «εποχή των πρωτοτύπων», που εκτός από τα σιρκουί χαρακτήρισε και τα βουνά της εποχής εκείνης. Οι παλαιότεροι τα θυμούνται σαν να ήταν τώρα: το Grac του «Σιρόκο», η Alfa Romeo του Μοσχού, η March του «Λεωνίδα», κυρίως όμως η διασκευασμένη Alfa του «Μπούμπη», με την οποία ο «Ιαβέρης» κέρδισε για πρώτη φορά νίκη σε ανάβαση, στη Ριτσώνα του 1974. Και πιο ψηλά από όλα, το Chevron και η Lola του Μάκη Σαλιάρη, μόνιμου πρωταθλητή στους αγώνες του είδους μέχρι το 1986. Στις σημαντικές αλλαγές, η καθιέρωση από το 1983 των 2 σκελών, όπου ως επίσημος χρόνος της ανάβασης θεωρείται το άθροισμά τους.
Η διαδρομή της Ριτσώνας -όπως και οι υπόλοιπες αναβάσεις του πρωταθλήματος- αποδείχτηκε σωτήρια τη δεκαετία του Ά80, καθώς με δεδομένο τους παραπαίοντες ή και ανύπαρκτους αγώνες ταχύτητας, έδωσε το κίνητρο για την επιβίωση των εκτός του χώρου των ράλλυ αγωνιστικών αυτοκινήτων. Στους πρωταγωνιστές συμπεριλαμβάνονται πλέον μεταξύ άλλων ο Ν. Αγγλούπας, ο «Νίνο» που έδινε ξεχωριστό χρώμα στις αναβάσεις από το 1959, ο Ν. Περατινός, οι Γ. και Τ. Καϊτατζής, ο «Στρατισίνο», ο Α. Κορφιάτης, ο Γ. Παναγιάρης, ο Ε. Αρβανιτάκης, ο Α. Ευσταθίου και άλλοι ξεχωριστοί οδηγοί, που με τις επιδόσεις τους φρόντιζαν να διατηρούν άθικτο το ιδιαίτερο «χρώμα» της Ριτσώνας. Σε άλλο επίπεδο φυσικά ο Λεωνίδας Κύρκος, που από τον Ιούνιο του 1980 αποτέλεσε με τους χρόνους και τις νίκες του το «φαινόμενο» των ελληνικών αναβάσεων με Opel Manta, Ford Sierra και Εscort WRC χωρίς να πηγαίνουν πίσω και οι υπόλοιποι της οικογένειας, όπως αποδείχθηκε και όταν ανέλαβε τη σκυτάλη ο Λάμπρος.
Στα νεότερα χρόνια η πολυπληθής σε συμμετοχές αγωνιζομένων και παλμό θεατών ανάβαση της Ριτσώνας συνεχίζει να κερδίζει σε αίγλη, έχοντας πλέον στις τάξεις της και τη νεότερη γενιά οδηγών, που πλαισιώνει με επιτυχία την πολύπειρη παλαιότερη. Η μάχη με το χρονόμετρο εξακολουθεί να είναι σκληρή και γοητευτική συνάμα, καθώς ο καθένας από τους ανθρώπους που δίνει ζωή στο θεσμό φιλοδοξεί να είναι οι ταχύτερος της κατηγορίας του στις πλαγιές της. Έτσι, το βέβαιο είναι πως η δημοφιλέστερη ελληνική ανάβαση έχει ακόμη πολύ μέλλον μπροστά της, συσπειρώνοντας σε κάθε διεξαγωγή της παλιούς και νέους….
ΡΙΤΣΩΝΑ 1956-2010
OI TAXYTEΡΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
1956: Αντώνης Κουλεντιανός Jaguar XK140 3.26.7
1957: Nίκος Παπαμιχαήλ Jaguar XK140 3.15.2
1958: Νίκος Παπαμιχαήλ Jaguar XK140 3.15.6
1959: Άλκης Μίχος Αlfa Romeo Giulietta Spider 3.24.0
1960: Tζόνι Πεσμαζόγλου Chevrolet V8 3.23.17
1961: Tζόνι Πεσμαζόγλου Chevrolet V8 3.13.8
1962: «Πύραυλος» Volvo PV444
1963: Tζόνι Πεσμαζόγλου Chevrolet V8 3.09.4
1964: Γιάννης Χρονίδης Jaguar E Type 3.04.6
1965: Μανώλης Κοτσώνης Jaguar E Type 3.05.3
1966: Δημήτρης Μαρκομιχελάκης Jaguar E Type
1967: Tζόνι Πεσμαζόγλου Chevrolet Corvette Sting Ray 2.59.7
1968: Tζόνι Πεσμαζόγλου Chevrolet Corvette Sting Ray 3.01.9
1972/04: «Σιρόκο» Αlpine-Renault A110 2.45.00
1972/08: «Σιρόκο» Αlpine-Renault A110 2.35.04
1972: «Λεωνίδας» NSU TT
1973: «Σιρόκο» Grac-Renault 2.34.1
1974: «Ιαβέρης» Alfa–Boubis 2.31.1
1977: «Σιρόκο» Αlpine-Renault A110 2.32.07
1977: Γιώργος Μοσχούς Alfa Romeo P33 T3 2.30.0
1977: Μάκης Σαλιάρης Lola 2.26.1
1977: «Μέλας» Chevron 3.11.9 (βροχή)
1978: Μάκης Σαλιάρης Chevron
1979: Μάκης Σαλιάρης Ford-Marlboro
1980/06: Μάκης Σαλιάρης
1980/07: Μάκης Σαλιάρης
1981: Μάκης Σαλιάρης Chevron
1982: Μάκης Σαλιάρης ΑΒΜ 001
1983/03: Nίκος Αγγλούπας (βροχή)
1983/07: «Νίνο» 4.48.43
1983/11: Γιώργος Καϊτατζής Opel Ascona 400
1984: Mάκης Σαλιάρης Chevron
1985: Λεωνίδας Κύρκος Opel Manta
1985: Μάκης Σαλιάρης ΑΒΜ
1986: Μάκης Σαλιάρης ΑΒΜ 4.46.92
1988: Νίκος Αγγλούπας Lancia 037
1989: «Νίνο» Ralt Alfa Romeo
1989: Μάκης Σαλιάρης Antenna 021
1990: Νίκος Αγγλούπας Ford Sierra
1991: Γιώργος Καϊτατζής Opel Ascona 400
1992: «Νίνο» Ralt AB 4.36.46
1994: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort Cosworth
1995: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort Cosworth
1996: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort Cosworth
1997: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort Cosworth
1998: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC
1999: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC
2000: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC 4.18.03
2001/02: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC 4.17.45
2001/11: Νίκος Περατινός Ford Escort Cosworth 4.49.36 (βρ.)
2002/03: Νίκος Περατινός Ford Escort Cosworth 5.05.65 (βρ.)
2002/11: Λάμπρος Κύρκος Ford Escort WRC 4.17.61
2004/03: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC 4.17.61
2003/11: Λάμπρος Κύρκος Ford Escort WRC 4.16.61
2004/02: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC 4.14.03
2004/12: Λεωνίδας Κύρκος Ford Escort WRC 4.13.72
2005: Γιώργος Καϊτατζής Ford Escort WRC 4.20.26
2006/02: Nίκος Περατινός Ford Escort Cosworth 4.18.61
2006/12: Λάμπρος Κύρκος Mitsubishi Evo IX 4.20.44
2007: Λάμπρος Κύρκος Ford Escort WRC 4.18.49
2008: Λάμπρος Κύρκος Ford Escort WRC 4.11.25
2009: Σταμάτης Κατσίμης Μitsubishi Evo IX 5.09.21
2010: Λεωνίδας Κύρκος 4.16.04 Ford Escort WRC 4.16.04
---4T classic---
ΡΙΤΣΩΝΑ 1956-2011?
Απάντηση με παράθεση