Eπικαιροτητα-Προβληματισμοι...

[stefm5]

διαβάστε τρεις περιπτώσεις χωρών που αποφάσισαν να πουν όχι στο ΔΝΤ και να πάρουν τις τους στα χέρια τους


Του Δρ. Ανδρέα Παπαστάμου


Με τη συζήτηση να απογειώνεται για τον ρόλο του συνεχούς και ασφυκτικού δανεισμού μας από το εξωτερικό, και τις υποτιθέμενες συνταγές «ορθής» συμπεριφοράς από τη Γερμανία και τις κέντρο-ευρωπαϊκές χώρες που πιστά την ακολουθούν, θυμίζοντας πρότυπα λίγο πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα ήταν χρήσιμη η ιστορική αναφορά σε τρεις χώρες, «ανυπότακτες» ή ανεξάρτητες, που τα κατάφεραν μόνες τους, χωρίς δανειστές και διεθνείς τοκογλύφους.

Η ιστορία μας διαδραματίζεται το 1997, όταν οι ασιατικές χώρες «πέφτουν», η μια μετά την άλλη, θύματα των τοκογλυφικών δανείων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, για να σωθούν από τις κερδοσκοπικές συναλλαγματικές επιθέσεις.

Περίπτωση πρώτη: Χονγκ Κονγκ (1997)

Η κατάρρευση του ταϊλανδέζικου μπάχτ, στις 2 Ιουλίου 1997, είχε συμβεί μια μέρα μετά την παράδοση της χώρας από τη Βρετανία στην Κίνα. Τον Οκτώβριο, το νόμισμα της χώρας, δεμένο μέχρι τότε στο αμερικανικό δολάριο, υπέστη ξαφνικές κερδοσκοπικές επιθέσεις, αφού ο πληθωρισμός της χώρας ήταν υψηλότερος από τον αμερικανικό (έτσι υπαγορεύει η αγορά, να «αξιοποιούμε» τις διαφορές των επιτοκίων). Αμέσως, οι νομισματικές αρχές της χώρας (δηλαδή η Κεντρική Τράπεζα) κινητοποιήθηκαν και σπατάλησαν πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια για να το σώσουν. Για καλή τους τύχη, η οικονομική ανάπτυξη των προηγούμενων ετών ήταν θετική, κι η χώρα διέθετε πάνω από εκατό δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά διαθέσιμα. Το νόμισμα μπορούσε να σωθεί, εν μέρει... γιατί η κατάσταση στο χρηματιστήριο έδειχνε το αντίθετο. Μέσα σε τρεις μέρες, από τις 20 μέχρι τις 23 Οκτωβρίου, ο δείκτης είχε υποχωρήσει κατά 23%. Η Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε αύξηση των διατραπεζικών επιτοκίων από 8% σε 23%, προσπαθώντας να αποτρέψει τους αδίστακτους κερδοσκόπους. Η κυβέρνηση είχε κηρύξει επισήμως τον πόλεμο στα διεθνή κερδοσκοπικά κεφάλαια και σπατάλησε περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια δολάρια για την αγορά μετοχών εγχωρίων εταιρειών, και τελικά αποφάσισε το αδιανόητο: έκλεισε το Χρηματιστήριο. Μια γενναία πολιτική του υπουργού Οικονομικών Donald Tsang (σήμερα πρωθυπουργός), του πρώτου Κινέζου που είχε αναλάβει δημόσια θέση, με επιτυχημένη σταδιοδρομία στο εξωτερικό και σε καίριες θέσεις του δημόσιου τομέα.

Το 1999, η κυβέρνηση ξεκίνησε να πουλά τις μετοχές, μέσω ειδικού ταμείου που είχε ιδρύσει και εξασφάλισε κέρδη πάνω από τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια. Για μια ακόμα φορά, η ιστορία επιβράβευε τη συστηματική οργάνωση και την έγκαιρη δράση της κυβέρνησης μιας χώρας που έμελλε να εξελιχθεί σε νησίδα οικονομικής ανάπτυξης στην Ασία.

Περίπτωση δεύτερη: Μαλαισία (1997)

Πριν από την κρίση του ΄97, η Μαλαισία παρουσίαζε έλλειμμα της τάξης του 5% του ΑΕΠ, χωρίς όμως αυτό να έχει ιδιαίτερη επίπτωση στο κύρος της χώρας που απολάμβανε στις διεθνείς αγορές. Πράγματι, μεγάλα κεφάλαια του εξωτερικού την προτιμούσαν, ενώ το χρηματιστήριό της παρουσίαζε θεαματικές αποδόσεις. Στις παραμονές της κρίσης, ο δείκτης του χρηματιστηρίου ήταν πάνω από 1.200 μονάδες, το νόμισμα είχε πολύ καλή θέση (2.50 το δολάριο) και το διατραπεζικό επιτόκιο ήταν κάτω από 7%.

Τον Ιούλιο του 1997, δυο μέρες μετά την υποτίμηση του ταϊλανδέζικου μπάχτ, το μαλαισιανό νόμισμα (ρίνγκιτ) χτυπήθηκε από τους κερδοσκόπους. Το διατραπεζικό επιτόκιο εκτοξεύθηκε σε 40%, προκαλώντας αθρόες πωλήσεις μετοχών και συναλλάγματος, ενώ στα τέλη του έτους, η αξιολόγηση από τους διεθνείς οίκους του εξωτερικού έδειχνε το τέλος (σας θυμίζει κάτι. Το χρηματιστήριο υποχώρησε πάνω από 50% και το νόμισμα έχανε 50% της αξίας του, με παράλληλη συρρίκνωση του κλάδου των οικοδομών κατά 23,5%, της βιομηχανίας 9% και της γεωργικής δραστηριότητας 5,9%, με αποτέλεσμα μια μείωση του ΑΕΠ κατά 6,2%.

Οι τοκογλύφοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατέφθασαν επειγόντως, με όλα τους τα σύνεργα που είχαν πιάσει τόπο σε γειτονικές χώρες. Όμως, η κυβέρνηση της Μαλαισίας αρνήθηκε αποφασιστικά να προσφύγει στο ΔΝΤ, συνέστησε ειδικές επιτροπές για τη διαχείριση της κρίσης, εξαγόρασε τα επισφαλή δάνεια, επέβαλε αυστηρούς ελέγχους στις κινήσεις κεφαλαίων, καθώς και νέα σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία 3,80/δολάριο.

Η ανάπτυξη δεν άργησε να έρθει, με τα απαραίτητα θύματα: οι μικρές τράπεζες εξαγοράστηκαν από τις μεγάλες και πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που τα είχαν καταφέρει αναγκάστηκαν να κλείσουν. Μέσα σε οκτώ χρόνια, από το 1997 μέχρι το 2005, το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας μεταβλήθηκε από ελλειμματικό σε πλεονασματικό κατά 14,06 δισεκατομμύρια δολάρια.2

Σήμερα, η Μαλαισία είναι πλέον, η τρίτη ισχυρότερη χώρα στην Ασία και η 29η στον κόσμο, με ανάπτυξη 7% ετησίως και ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα άνω των 14.000 δολαρίων.

Περίπτωση τρίτη: Σιγκαπούρη (1997)

Ποιό ήταν το μήνυμα από την πολιτική διαχείρισης της κρίσης στη Σιγκαπούρη, μιας από τις πιο δυναμικές οικονομίες του κόσμου; Η κρίση την είχε πλήξει, αλλά η ορθολογική διαχείριση της κατάστασης από την προνοητική κυβέρνηση, περιόρισε τον χρόνο «ίασης» και κυρίως, μετρίασε τις επιπτώσεις της. Οι νομισματικές αρχές της χώρας επέτρεψαν τη σταδιακή διολίσθηση του νομίσματος κατά 20%, ώστε να δώσουν στην οικονομία τον απαραίτητο χρόνο να αντιδράσει, ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση έθετε σε εφαρμογή το Ενδιάμεσο Πρόγραμμα Ανάκαμψης (Interim Upgrading Program) κι ολόκληρη η κοινωνία συμφωνούσε σε εθελουσία μείωση των μισθών, απομονώνοντας έτσι τις επιπτώσεις της κρίσης από την αγορά εργασίας (αν είχε αφεθεί στις δυνάμεις της αγοράς μάλλον θα είχε καταρρεύσει).

Σε λιγότερο από ένα χρόνο, η οικονομία της χώρας ανέκαμψε,3 επιδεικνύοντας το σοφό παράδειγμα του κρατικού καπιταλισμού, με ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης άνω του 7% και ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα περίπου 50.000 δολάρια.4

Συμπέρασμα

Ας μην εφεύρουμε ξανά τον τροχό. Η πρόσφατη ιστορία άλλων χωρών, μπορεί να μας δείξει λιγότερο επώδυνες λύσεις, χωρίς μεγάλες υποσχέσεις... αρκεί να το θέλουμε.


Πηγή:www.capital.gr