10 Συνημμένο(α)
Ayrton Senna da Silva - In memoriam
Aν ο Prost ήταν ο «κύριος καθηγητής», ο Ayrton ήταν ο κυρίως μάρτυρας.
Ο Senna δεν σκοτώθηκε εκείνο το απόγευμα της Πρωτομαγιάς του'94, αλλά μετείχε, έως τέλους, σε μια βασανιστική διαδικασία διαρκείας και μαρτύρησε, έσβησε με όλους τους τύπους της θρησκείας που τόσο φέρεται ότι λάτρεψε!
Ο Dr. Pilot και ο κ. Άνθρωπος. Δεν μπορούσαν δυο τόσο ετερόκλητοι χαρακτήρες να ζήσουν, να χωρέσουν περισσότερο από 34 χρόνια, ένα μήνα και δέκα ημέρες σε ένα κορμί.
Ο υπέρτατος μαχητής, ο λυσσασμένος μονομάχος, προφανώς δεν είχε τίποτα κοινό με το γλυκό, γοητευτικό, ντροπαλό σχεδόν Βραζιλιάνο των προσωπικών του στιγμών.
Ο Ayrton βίωσε όσο λίγοι τη βαρύτητα του ρήματος «ανταγωνίζομαι» και χάθηκε όταν έφθασε σε μια εποχή ωριμότητας, όταν κατάλαβε ότι δεν θα πιάσει κανείς ποτέ τον ίσκιο του, όταν δεν είχε τίποτα να αποδείξει ούτε στον εαυτό του!
Οι Άραβες θα έκαναν λόγο για πεπρωμένο. Θα ομολογούσαν ότι ροκάνισε γρήγορα τις επτά ζωές του, στους κολασμένους γύρους των 65 pole positions του!
Και άλλο τόσο γρήγορα ήρθε η λύση του δράματος. Δεν ήταν τα τσιμέντα της Taburello που άφησαν ορφανό το μότορσπορ, τη Βραζιλία, τον κόσμο. Ήταν η σύγκρουση με την ανώτερη δύναμη που δεν θέλησε ποτέ μπροστά της να συμβιβαστεί. Είναι ακριβώς ο ορισμός του τραγικού όπως οι κλασσικοί μας τον δίδαξαν!
Ο Ayrton δεν θα γινόταν Jackie Stewart ή Alain Prost. Δεν θα εξαργύρωνε την παράνοια εξώκοσμων επιδόσεων με την ιδιοκτησία ομάδας. Δεν θα γινόταν ούτε Emerson (Fittipaldi) ούτε Νelson (Piquet) που είχαν την τύχη και την πρόνοια, να αποσυρθούν ζωντανοί. Ο Ayrton δεν θα γερνούσε, δεν θα άσπριζε! Θα έμενε στην ιστορία ως ο τελευταίος μάρτυρας των μηχανοκίνητων σπορ του 20ού αιώνα.
H πορεία του στο χώρο, αναμφίβολα υπήρξε μοναδική. Τα στατιστικά του, δείχνουν μόνον μια μικρή εικόνα του ταλέντου του. Το παλμαρές του αποδεικνύει μόνον τμήμα της αφοσίωσης του.
Ίσως το χαρακτήρα του να ξεδιπλώνουν πιο πολύ οι κραυγές λύτρωσης όταν, επιτέλους, κέρδισε το Ά91 μέσα στην πατρίδα του, η κίνηση του όταν έφτασε μέσα στο μποξ να αγκαλιαστεί με τον πατέρα του, η στιγμή που δεν μπορούσε να σηκώσει το έπαθλο της νίκης πάνω στο πόντιουμ από την εξάντληση μιας τόσο προβληματικής νίκης.
Την καριέρα του Ayrton την χάραξε ανεξίτηλα η σχέση του με τον Alain Prost. Ο Γάλλος ήταν για το Βραζιλιάνο κάτι σαν Νέμεσις, σαν «λυδία λίθος». Ήταν ο άνθρωπος που έπρεπε να κερδίσει αν ήθελε να είναι ο αδιαμφισβήτητος Νο 1.
Όταν ο Ayrton έκανε τα πρώτα βήματα στην F1 o Alain ήταν ήδη σπουδαίο όνομα. Ίσως το καθοριστικό σημείο να ήταν εκείνο το Monaco του '84 όπου το μόνο πράγμα που μπορούσε να σταματήσει τον καταιγιστικό ρυθμό της μη ανταγωνιστικής Toleman Hart του Αyrton πάνω στο βρεγμένο οδόστρωμα, ήταν η διακοπή του αγώνα. Ένας ευρύτερα άγνωστος Βραζιλιάνος με δεύτερο υλικό να ισοπεδώνει ότι καλύτερο υπάρχει μέσα στο Πριγκηπάτο. Quel tres degadance!
Ο αλυτάρχης Jackie Ickx διέκοψε τον αγώνα στον 33ο γύρο (από τους 77) και εκείνη τη στιγμή έδωσε την τελευταία ώθηση, τοποθέτησε το τελευταίο κομματάκι του παζλ των φιλοδοξιών που ενδεχομένως έλειπε από τον Ayrton. Την αίσθηση του αδικημένου. Μια αίσθηση που τον κατεδίωκε, πιθανότατα δικαίως, ακόμα και την εποχή της καταξίωσης μετά τα γεγονότα της Suzuka του Ά89 και την αντιδικία του με τον άλλο ισχυρό Γάλλο Jean Marie Balestre.
Την πρώτη του νίκη, ο Ayrton, την σημείωσε τον Απρίλιο του '85. Έβρεχε βέβαια, σημείωσε hat trick και όλο το Estoril υποκλίθηκε στην τέχνη του! Οδηγεί Lotus, «team mate» ενός επίσης ιδιαίτερα ξεχωριστού ανθρώπου, οδηγού του Elio de Angelis.
Στα μποξ η φήμη του έχει ήδη απλωθεί. Οι «μοτερίστες» της Renault ακούνε τις περιγραφές, τις παρατηρήσεις του και είναι σαν βλέπουν τα print out των υπολογιστών! Θυμάται απίθανες λεπτομέρειες από τους καυτούς γύρους των δοκιμών και κατακτά αμέσως τους ανθρώπους που δουλεύουν μαζί του. Είναι τόσο συμβατός, όσο και άνετος με τα δύσκολα τούρμπο, σαν να τα επινόησαν, σαν να τα κατασκεύασαν για αυτόν.
Τέλος του '87 του δίδεται η ευκαιρία. Είναι 27 ετών, μετρά ήδη τέσσερις σεζόν στην F1, και η McLaren τον εντάσσει στη δύναμη της. Δίπλα του, το αντίπαλο δέος. Ο Γάλλος ήδη δυο φορές Πρωταθλητής και άλλες τρεις δεύτερος, Alain Prost.
Η χρονιά ξεκινά με χαμόγελα και φιλοφρονήσεις. Είναι ο κορυφαίος συνδυασμός πιλότων σασί, μοτέρ, ομάδας. Οι Γιαπωνέζοι της Honda τον ερωτεύονται πάραυτα. Είναι ο «σαμουράι», ο «καμικάζε», ο «θεϊκός τους άνεμος». Είναι ο τύπος που ονειρεύονται.
Είναι ο αποφασισμένος που σαν γνήσιος απόγονος των πατεράδων τους βγαίνει στην πίστα να πετύχει τα αδύνατα. Παίρνει από τον κινητήρα την τελευταία υπομονάδα της δύναμης, αφιερώνει πολύ χρόνο στη μελέτη και στην επεξεργασία των στοιχείων. Δουλεύει εξαντλητικά.
Η McLaren κατακτά το κατασκευαστών με τρεις φορές περισσότερους βαθμούς από την δεύτερη Ferrari, o Ayrton τον πρώτο του τίτλο και ο Alain σφίγγει τα δόντια του με το παράπονο του κάπως παραμελημένου!
Δώδεκα μήνες αργότερα, στη Suzuka το δίδυμο εμπλέκεται σε έναν άνευ προηγουμένου εμφύλιο με τελικό νικητή στο κυνήγι του τίτλου του '89 τον Prost.
Τα πράγματα όμως τίθενται εκτός κάθε ορίων την επόμενη χρονιά καθώς ανήκουν πια και σε διαφορετικές ομάδες. Είναι η απόπειρα του Γάλλου να κερδίσει τον τίτλο για την Ferrari είναι ο πόθος του Βραζιλιάνου για εκδίκηση. Ο πρώτος έχει δίπλα του έναν αφοσιωμένο Berger, o δεύτερος έναν -θέλοντας να αποδείξει πολλά και αρκετά- ατίθασο Mansell.
To δράμα κορυφώνεται στη Suzuka. Ο Ayrton κάνει pole αλλά (παρά κάποια υπόσχεση του Ballestre) δεν του δίδεται το σωστό (εξωτερικό) «lane». Με εγκατάλειψη και των δύο εξασφαλίζει τον τίτλο. Οργισμένος όσο ποτέ, πιστεύοντας ότι η αδικία αγγίζει πλέον τα όρια του ευτελισμού στην ουσία δεν φορά κράνος αλλά δένει γύρω από το κεφάλι του, το... χατσιμάκι.
Μια εκ των προτέρων αναμενόμενη μέτρια εκκίνηση φέρνει τη McLaren πίσω και εσωτερικά της Ferrari. Στην πρώτη δεξιά δεν υπολογίζει, δεν σκέφτεται, δεν φρενάρει δεν στρίβει. Παρασύρει στα χαλίκια τη Ferrari του Prost και τελειώνει την υπόθεση του τίτλου με τρόπο τόσο παράλογο όσο και βίαιο. Είναι ο θρίαμβος του παρορμητισμού, της παράνοιας. Είναι ο ορισμός της τρέλας.
Αyrton και Αlain θα ξαναμιλήσουν μετά από τρία χρόνια! Στην Αδελαϊδα. Ο Γάλλος έχει κατακτήσει με τη Williams τον πιο εύκολο τίτλο της καριέρας του, ο Βραζιλιάνος έχει πάρει την απόφαση της μετακίνησης στη Williams.
Στα μποξ της McLaren πέρα από τον καμπανίτη της τελευταίας του νίκης με την ομάδα, ρέουν και δάκρυα. Έξι χρόνια είναι πολλά. Και τι χρόνια! O μηχανικός του Jo Ramirez ξεσπάει σε λυγμούς. Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη!
Καθώς ανεβαίνουν στο πόντιουμ ο Senna ρωτά τον Prost:
«Tι θα κάνεις τώρα; Θα παχύνεις!».
Ανταλλάσουν χειραψία.
Συζητούν.
Ο Prost είχε πάψει να είναι αντίπαλος, το μίσος θάβεται, μια ώριμη, βαθιά σχέση ξεκινά. Σεναριακά εκείνη η ατμόσφαιρα στα μποξ της ομάδας μετά την Αδελαϊδα ήταν κάτι σαν τελετή λήξης. Ουσιαστικά εκεί τελειώνει η καριέρα του. Πολλοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι δεν έπρεπε να είχε πάει στη Williams. Ο Ayrton σαν να έχει αλλάξει. Όσοι τον ήξεραν καλά, λένε ότι το '94 δεν αυτός του '89 ή του '91. Eχει «μαλακώσει».
Η χρονιά ξεκινά με δυο pole αλλά και με δυό εγκαταλείψεις. Είναι υπό πίεση. Αλλιώς τα είχε υπολογίσει. Οι άνετες βόλτες των Mansell και Prost το '92, και '93 με τις ανώτερες FW δεν ισχύουν στην περίπτωση του. H ομάδα δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική, το μονοθέσιο έχει προβλήματα. O φιλόδοξος, ικανός Γερμανός με την Benetton έχει δυο νίκες, ο αυτοκράτορας τίποτα.
Ίμολα. Κάνει την τελευταία pole της καριέρας του. Ο τραυματισμός του Barrichello, ο θάνατος του Razenberger τον αποδυναμώνουν και άλλο. Δακρύζει δημόσια, και όλα δείχνουν ότι ο μαχητής μέσα του έχει γονατίσει. Παραμονή του αγώνα ο νευροχειρούργος Sid Watkins τον παρακαλά να μην ξεκινήσει την επόμενη μέρα. Τον εκλιπαρεί να τα παρατήσει για πάντα. Δεν πείθεται. Πρέπει να κερδίσει, αλλά εκείνη τη στιγμή είναι μόνον ο «κ. Άνθρωπος». Ο «Dr. Mαχητής» έχει πια αποχωρήσει.
Στην περίπτωση του αποδεικνύεται θανάσιμος συνδυασμός. Είναι η απόλυτη μοναξιά. Κάνει αυτό που νοιώθει ότι πρέπει να κάνει. Στήνεται στην εκκίνηση και είναι σαν να στήνεται στο απόσπασμα.
Είναι κάτι σαν εξαγνισμός. Κάτι σαν θυσία στον θεό της καλοσύνης. Σαν καταβολή του υπέρτατου τιμήματος. Προσφορά ζωής! Επτά γύρους αργότερα ο Ayrton περνά στην αιωνιότητα στη θέση που του άρμοζε, που του ταίριαζε. Πρώτος.
Τα εκφραστικά του μάτια δεν θα ξανακοιτάξουν με εκείνο το πυρετικό, το μελαγχολικό βλέμμα με φόντο το φωτεινό πράσινο της εσωτερικής επένδυσης του κράνους του.
Ο Ayrton παρέδωσε στην σκεπτόμενη ανθρωπότητα το άριστο μάθημα. Ότι δεν μπορεί ο καθένας να είναι ξεχωριστός. Οι λίγοι όμως που είναι, οφείλουν να είναι. Μέχρι τέλους!
Kείμενο: Νικόλας Σ. Ζαλμάς
email: nikolas@pegasus.gr
Φωτογραφίες: Αρχείο wheels+motors
Δείτε το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Ayrton Senna
Στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 2012 στις 20:00GR
Η συναρπαστική ιστορία του Ayrton Senna, των σωματικών και διανοητικών του άθλων στον αγωνιστικό χώρο και εκτός, η αναζήτηση της τελειότητας, η δημιουργία ενός μύθου είναι το θέμα του Senna, ενός μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ που διηγείται την ιστορία της καριέρας του σαν οδηγός της F1, από το 1984 εως τον πρόωρο θάνατό του, μια δεκαετία αργότερα.
Πολύ περισσότερο από μια ταινία για τους οπαδούς του F1, το Senna ξετυλίγει μια συγκλονιστική ιστορία, με μια μοναδική κινηματογραφική προσέγγιση που κάνει χρήση για πρώτη φορά σπάνιων οικογενειακών και επαγγελματικών φιλμ από τον αγωνιστικό χώρο της F1.
Το Senna έγινε με την συνεργασία της οικογένειας του Ayrton Senna, της F1 και του Ινστιτούτου Ayrton Senna, το κοινωφελές ίδρυμα που ιδρύθηκε μετά το θάνατό του, και το οποίο προσφέρει εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε εκατομμύρια άπορα παιδιά στη Βραζιλία.
Σκηνοθέτης είναι ο Βρετανός υποψήφιος για Όσκαρ Asif Kapadia, ενώ είναι μια παραγωγή της Working Title Films, της εταιρεία που βρίσκεται πίσω από ταινίες Notting Hill, Bridget Jones, Frost/Nixon κ.α.
«Η ιστορία προκαλεί έντονα συναισθήματα και είμαι βέβαιος ότι θα αγγίξει όσους την παρακολουθήσουν. Είναι ένας πραγματικός φόρος τιμής στον Ayrton» - Ron Dennis / McLaren
Η προβολή συνδιοργανώνεται από το Βρετανικό Συμβούλιο, στα πλαίσια των Βραβείων Ντοκιμαντέρ Grierson. Προβάλλεται παράλληλα στους κινηματογράφους: Δαναός (Κυριακή 11.11.2012), Brave New World – Λευκωσία και Cine-Μαθήματα στα Χανιά.
Προπώληση στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ (οδός Σταδίου)
Τιμή εισιτήριου: 6 ευρώ
https://www.e-go.gr
