Colin Chapman

Ο ευφυής μηχανικός που με τις καινοτομίες του άλλαξε το πρόσωπο της Formula 1

https://i1001.photobucket.com/albums.../chapman01.jpg

Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που η επίδραση ενός και μόνο ανθρώπου είναι τόσο σημαντικές στην εξέλιξη ενός ολόκληρου σπορ. Στην περίπτωση των μηχανοκίνητων και ακόμα περισσότερο της Formula 1, εξέχουσα θέση στους πρωτοπόρους μηχανικούς κατέχει ο Colin Chapman, ο Βρετανός ιδρυτής της Lotus Engineering και της αγωνιστικής ομάδας της Lotus. Το ανήσυχο πνεύμα του Chapman και η συνεχής αναζήτησή του για την τελειότητα έδωσαν στον κόσμο των αγώνων μερικές από τις πιο πρωτότυπες ιδέες και εν πολλοίς καθόρισαν τον τρόπο που κατασκευάζονται τα αγωνιστικά ακόμα και σήμερα. Ταυτόχρονα, τα αυτοκίνητα δρόμου της Lotus έγιναν συνώνυμα της τεχνολογικής πρωτοπορίας και του δυναμικού σχεδιασμού.

Τα πρώτα χρόνια

Ο Anthony Colin Bruce Chapman γεννήθηκε στο Hornsey στις 19 Μαΐου 1928. Από μικρός έδειξε μεγάλη έφεση στη μηχανολογία και αυτό επέλεξε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Στα φοιτητικά του χρόνια έγινε ενθουσιώδες μέλος της αεροπορικής λέσχης του πανεπιστημίου του καθώς ανακάλυψε τις χαρές της πτήσης. Έτσι, φυσιολογικά, εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία το 1948 ως πιλότος της RAF. Εκεί είχε την ευκαιρία να παραμείνει και να κάνει καριέρα ως στρατιωτικός πιλότος αλλά επέλεξε να επιστρέψει στην πολιτική ζωή και στα μηχανοκίνητα σπορ.

Μετά την αποφοίτησή του και τη στρατιωτική του θητεία ο Chapman έπιασε δουλειά στη British Aluminium Company. Ωστόσο, όλο τον ελεύθερο χρόνο του τον αφιέρωνε στο να φτιάχνει αγωνιστικά αυτοκίνητα, με την πολύτιμη βοήθεια των φίλων του, που του συμπαραστάθηκαν σε αυτήν την πολύ δύσκολη εποχή. Το πρώτο αυτοκίνητο που έφτιαξε ήταν η μετατροπή ενός Austin Seven του 1930. Με αυτό άρχισε να παίρνει μέρος σε αγώνες και το ονόμασε Lotus.

Το όνομα Lotus

Για την προέλευση του ονόματος Lotus υπάρχουν δύο πιθανές εκδοχές. Η μία λέει ότι το όνομα προήλθε από την υπνωτική δράση του λωτού, καθώς ο Chapman και οι φίλοι του δούλευαν πάνω στο αυτοκίνητο μέχρι το σημείο της εξάντλησης. Η άλλη εκδοχή είναι ότι προήλθε από το χαϊδευτικό «Άνθος του λωτού», με το οποίο ο Chapman φώναζε τη φίλη του και μετέπειτα σύζυγό του, Hazel Williams. Η συνεισφορά της Hazel Williams στη Lotus είναι ανεκτίμητη, καθώς πέρα από τη διαρκή υποστήριξη που προσέφερε στον Chapman, αυτή ήταν που του δάνεισε το 1952 τις 25 λίρες που χρειαζόταν για να ιδρύσει τη Lotus Engineering Co Ltd, μαζί με τον Michael Allen.

Η κατασκευή αγωνιστικών αυτοκινήτων άρχισε να έχει σχετική επιτυχία και ο Chapman άφησε τη δουλειά του στην Εταιρεία Αλουμινίου για να αφοσιωθεί αποκλειστικά σε αυτό το έργο. Σε αυτό βοήθησε η ένταξη του Frank Costin στην εταιρεία και η δημιουργία της Lotus Mk8. Την εποχή εκείνη εντάχθηκε στη Lotus και ο Keith Duckworth. Οι Costin και Duckworth ίδρυσαν λίγα χρόνια αργότερα την Cosworth, την εταιρία που έχει κατασκευάσει τον πιο επιτυχημένο κινητήρα μέχρι σήμερα στη Formula 1.

https://i1001.photobucket.com/albums.../chapman11.jpg

Το πέρασμα στα μονοθέσια

Η αποδοχή των σπορ αυτοκινήτων της Lotus έδωσε στον Chapman την ώθηση να σχεδιάσει το πρώτο μονοθέσιο της εταιρείας το 1956. Έτσι δημιουργήθηκε η Lotus 12, που πήρε μέρος στο πρωτάθλημα Formula 2 του 1957, με κινητήρες της Cooper Climax. Όταν ο κυβισμός των κινητήρων της Cooper αυξήθηκε στα 2,2 λίτρα, ο Chapman αποφάσισε να ρίξει τα μονοθέσιά του στη Formula 1. Οι Lotus 16 ακολουθούσαν τον παραδοσιακό σχεδιασμό της εποχής με τον κινητήρα στο εμπρός μέρος και δεν είχαν μεγάλη επιτυχία το 1958 και 1959. Τότε, ο Chapman αποφάσισε ότι είναι καιρός να αρχίσει η «επανάσταση» και το 1960 παρουσίασε τη Lotus 18, που είχε τον κινητήρα τοποθετημένο στο πίσω μέρος του μονοθεσίου.

Η επιτυχία ήταν άμεση, αν και η πρώτη νίκη σε Grand Prix δεν ήλθε μέσα από την ίδια την ομάδα αλλά από μια ιδιωτική Lotus, που οδηγούσε ο Stirling Moss το Μονακό του 1960. Η ομάδα της Lotus έπρεπε να περιμένει άλλον ένα χρόνο για να πανηγυρίσει την πρώτη της νίκη, στο GP των ΗΠΑ, με τον Innes Ireland. Ταυτόχρονα, η εταιρεία αυτοκινήτων δρόμου πήγαινε πολύ καλά, με τα σπορ αυτοκίνητα της Lotus να σημειώνουν μεγάλες σχετικά πωλήσεις.

https://i1001.photobucket.com/albums.../chapman06.jpg

Η απογείωση

Στη δεκαετία του 1960 η Lotus γνώρισε τη μεγαλύτερη δόξα της. Σε αυτό συνεισέφερε αποφασιστικά η γνωριμία του Chapman με το φαινόμενο που άκουγε στο όνομα Jim Clark. Στα χέρια του Clark τα μονοθέσια του Chapman έκαναν θαύματα, με αποκορύφωμα τις 7 νίκες στη σεζόν του 1963 και φυσικά το πρωτάθλημα. Το μονοθέσιο ήταν η Lotus 25, ένα από τα πιο διάσημα μονοθέσια F1 όλων των εποχών. Η επιτυχία επαναλήφθηκε το 1965 με άλλο ένα πρωτάθλημα, πάλι με τον Clark να οδηγεί τη Lotus 33. Η σχέση του Chapman με τον Clark ήταν πολύ στενή, σχεδόν αδελφική. ΓιΆ αυτό ο αναπάντεχος θάνατος του Clark κυριολεκτικά συνέτριψε τον Chapman.

Η επιλογή των κινητήρων της BRM το 1966 αποδείχτηκε λανθασμένη αλλά με τον περίφημο DFV της Cosworth το 1967 η Lotus επέστρεψε στην κορυφή με τον Graham Hill. Το 1970 ο άτυχος Jochen Rindt στέφθηκε πρωταθλητής μετά θάνατον με τη Lotus 72 και με το ίδιο μονοθέσιο, λίγο τροποποιημένο, ο Emerson Fittipaldi πήρε τον τίτλο το 1972. Ύστερα από μερικά χρόνια απογοητευτικών αποτελεσμάτων, o Chapman εφάρμοσε στη Lotus 78 την ιδέα του για το ground effect. Ο Mario Andretti με αυτό το μονοθέσιο κέρδισε το πρωτάθλημα του 1978. Δυστυχώς, το νήμα της ζωής του Colin Chapman κόπηκε απότομα τον Δεκέμβριο του 1982 από καρδιακή προσβολή.

Οι πρωτοποριακές ιδέες

Η πρώτη μεγάλη καινοτομία του Chapman είναι το μονοκόκ σασί που πλέον χρησιμοποιούν όλα τα αγωνιστικά. Μέχρι τότε τα μονοθέσια κατασκευάζονταν με σωληνωτό πλαίσιο και το αμάξωμα να εφαρμόζεται πάνω του. Ο Chapman το 1958 κατασκεύασε τη Lotus Elite με μονοκόκ σασί, δηλαδή ένα ενιαίο κομμάτι για πλαίσιο και αμάξωμα. Η λύση αυτή είχε πολλά πλεονεκτήματα, καθώς το μονοκόκ ήταν σημαντικά ελαφρύτερο και περισσότερο άκαμπτο.

Στη συνέχεια, άλλαξε ολοκληρωτικά τη μορφή των μονοθεσίων, μεταφέροντας τον κινητήρα πίσω από τον οδηγό. Το πλεονέκτημα αυτής της λύσης είναι η συγκέντρωση των μαζών πιο κοντά στο μέσο του μονοθεσίου, στο μέσο ενός νοητού άξονα περιστροφής, με προφανή οφέλη στην οδική συμπεριφορά. Αυτή η ιδέα του Chapman το 1960 είναι η βασική αρχή κατασκευής των αγωνιστικών σχεδόν σε όλες τις μορφές αγώνων μέχρι σήμερα.

Ο Colin Chapman, ο μεγαλύτερος πρωτοπόρος σχεδιαστής που έχει εμφανιστεί στα GP, ήταν τελικά αυτός που έκανε το μεγάλο βήμα, μεταφέροντας στη Lotus T72 το σύστημα ψύξης πίσω από τον οδηγό και δημιουργώντας δύο εισαγωγές αέρα δεξιά και αριστερά του οδηγού (η φιλοσοφία του σχεδιασμού παραμένει η ίδια μέχρι σήμερα). Αυτό έγινε εφικτό χάρη στην προηγούμενη ανακάλυψη του Chapman: αυτήν των πτερύγων. Ο Chapman είχε αντιληφθεί τη σημασία της αεροδυναμικής κάθετης δύναμης και σχεδίασε το πρώτο μονοθέσιο που τη δημιουργούσε ηθελημένα. Φυσικά το «χοντροκομμένο» ρύγχος της T72 δεν μπορούσε να στείλει αρκετό αέρα στις νέες εισαγωγές του συστήματος ψύξης. Μόνο το 50% του αέρα έφτανε σε αυτές, με αποτέλεσμα την ανάγκη διπλασιασμού του μεγέθους του ψυγείου. Ωστόσο το κύκλωμα ήταν πλέον πολύ μικρό και το βάρος των σωληνώσεων που αφαιρέθηκαν ισορρόπησαν την κατάσταση. Τέλος, την επόμενη χρονιά ο Chapman αποφάσισε να χρησιμοποιήσει δύο μικρότερα ψυγεία αντί ενός κεντρικού και με αυτόν τον τρόπο σχεδίασε το πιο πετυχημένο αγωνιστικό μονοθέσιο όλων των εποχών (20 νίκες, 3 πρωταθλήματα κατασκευαστών). Ο Βρετανός όμως δεν σταμάτησε εκεί. Ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε το πρόβλημα της αεροδυναμικής άντωσης και χρειάστηκε μόνο μερικά χρόνια μέχρι να θέσει τις βάσεις για την επίλυσή του.

Αεροδυναμική άντωση καλείται η κατακόρυφη δύναμη που ασκείται στο κάτω μέρος του αυτοκινήτου και έχει φορά προς τα επάνω. Προέρχεται από τη ροή του αέρα κάτω από το αυτοκίνητο, καθώς αυτό κινείται, και αυξάνεται όσο αυξάνει η ταχύτητα του αυτοκινήτου, αποσταθεροποιώντας το. Το φαινόμενο μετριάζεται αν το κάτω μέρος του αυτοκινήτου έχει όσο το δυνατόν πιο ομαλή επιφάνεια, ώστε να μη δημιουργούνται αναταράξεις. Απόλυτη λύση στο πρόβλημα αποτελεί ο σχεδιασμός του «πατώματος» με τη μορφή ακροφυσίου (δηλ. να ανασηκώνεται σταδιακά προς τα πίσω), ιδέα που επινοήθηκε από τον Chapman και εφαρμόζεται και σε ορισμένα υπεραυτοκίνητα παραγωγής. Με τον τρόπο αυτόν, το αυτοκίνητο πιέζεται προς τα κάτω, καθώς αναπτύσσεται αρνητική άντωση (ground effect).

Ο Colin Chapman άφησε τεράστια παρακαταθήκη και δημιούργησε ένα καινούριο κλάδο στην ιστορία της αυτοκίνησης: την αεροδυναμική. Από τότε τα μονοθέσια της Formula 1 «γέμισαν» με αεροδυναμικά βοηθήματα, που ως στόχο είχαν είτε την απευθείας δημιουργία κάθετης δύναμης είτε της μεταφοράς και ομαλοποίησης του αέρα είτε τη δημιουργία ισχυρού ground effect.

Ο Chapman επίσης επινόησε και το «διπλό σασί», προσπαθώντας να αμβλύνει τις σωματικές καταπονήσεις που δεχόταν ο οδηγός. Τα μονοθέσια που χρησιμοποιούσαν το ground effect ήταν πάρα πολύ «σκληρά» και το σώμα του οδηγού δεν άντεχε στις καταπονήσεις. Έτσι, σχεδίασε ένα σύστημα διπλών αναρτήσεων, με το μονοθέσιο να είναι όσο σκληρό χρειάζεται αλλά το κόκπιτ να εδράζεται σε άλλο σύστημα αναρτήσεων και ο οδηγός να αντέχει. Η λύση αυτή, ωστόσο, δεν χρησιμοποιήθηκε καθώς απαγορεύτηκε από τη FIA ύστερα από καταγγελία των άλλων ομάδων.

Πρωτοπόρος και στις επιχειρήσεις

Εκτός από το κομμάτι της μηχανικής, ο Chapman ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένος και στο διοικητικό τομέα. Ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα να μετατρέψει το μονοθέσιο σε μια κινούμενη δοκιμαστική πινακίδα, προσελκύοντας διαφημίσεις και χορηγούς. Αυτή ήταν η αρχή που μετάτρεψε τη Formula 1 από ασχολία για τον ελεύθερο χρόνο των πολύ πλούσιων σε πολυεθνική επιχείρηση αξίας δισεκατομμυρίων. Μάλιστα, την εποχή της παντοκρατορίας του ο Balestre επιδίωκε να αντικαταστήσει στην κεφαλή της FOCA τον Ecclestone με τον Chapman, κάτι που πιθανώς θα έφερνε διαφορετική εξέλιξη στο σπορ.

Ως επιχειρηματίας ήταν γνωστός για τη σφικτή διαχείριση, την προσοχή στις δαπάνες και στο συνεχές κυνήγι του κέρδους. Αυτή είναι και η κάπως σκοτεινή πλευρά της προσωπικότητάς τους, καθώς λέγεται ότι δεν δίσταζε μπροστά σε τίποτα για να αποκομίσει το επιθυμητό κέρδος. Δεν είναι λίγοι επίσης αυτοί που ισχυρίζονται ότι ο θάνατός του τον γλίτωσε από το διασυρμό ή ακόμα και από τη φυλάκιση για την εμπλοκή του στο σκάνδαλο DeLorean, που συντάραξε τη Μεγάλη Βρετανία στη 10ετία του 1980.

Πάνω από όλα, όμως, ο Colin Chapman θα μείνει στην ιστορία ως η εμβληματική φιγούρα με τις ιδέες και τις πρωτοποριακές λύσεις που άλλαξαν το πρόσωπο της Formula 1 και του μηχανοκίνητου αθλητισμού γενικότερα. Ακόμα και αν κάποιες από αυτές δεν ήταν ολοκληρωτικά δικές του, κάθε δημιούργημά του έφερε την υπογραφή ενός μεγάλου μηχανικού, ενός μεγάλου κατασκευαστή.

πηγη : https://www.msfree.gr/ms.php?id=4269

thumb